System notowań ciągłych to sposób realizacji transakcji na giełdzie papierów wartościowych. W czasie notowań ciągłych zarówno kupujący, jak i sprzedający składają zlecenia. Jeżeli następuje zgodność cen, wówczas zawierane transakcje realizowane są na bieżąco, po przekazaniu na giełdę. W innym przypadku trafiają do arkusza zleceń, gdzie oczekują na oferty przeciwne, których ceny umożliwią zawarcie transakcji.
Przy realizacji zleceń obowiązują dwa priorytety: cena oraz czas złożenia zlecenia, przy czym w przypadku pojawienia się jednakowych cen, pierwszeństwo ma to zlecenie, które zostało wcześniej przekazane na giełdę.
System notowań ciągłych – co to?
System notowań ciągłych to jeden z dwóch głównych systemów obrotu papierami wartościowymi na giełdzie. Charakteryzuje się tym, że transakcje kupna i sprzedaży są zawierane na bieżąco, w czasie rzeczywistym, przez cały okres trwania sesji giełdowej. Oznacza to, że cena instrumentu finansowego może zmieniać się w każdej chwili, w zależności od aktualnego poziomu popytu i podaży.
Notowania giełdowe, które odbywają się w systemie ciągłym, znajdują zastosowanie przede wszystkim w przypadku papierów wartościowych o wysokiej płynności, takich jak akcje największych spółek giełdowych, indeksy giełdowe oraz instrumenty pochodne. Dzięki temu inwestorzy mogą na bieżąco reagować na zmieniające się warunki rynkowe i podejmować szybkie decyzje inwestycyjne.
W Polsce system notowań ciągłych obowiązuje na GPW (Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie) i obejmuje spółki notowane m.in. w indeksach WIG20, mWIG40 i sWIG80.
Warto podkreślić, że drugim systemem obrotu papierami wartościowymi na giełdzie jest system notowań jednolitych. W tym przypadku ceny akcji nie zmieniają się na bieżąco podczas trwania sesji. Zamiast tego ceny ustalane są dwukrotnie podczas fixingów. System notowań jednolitych jest zdecydowanie mniej popularny i znajduje zastosowanie w przypadku spółek o bardzo niskiej płynności oraz podmiotów, które trafiły na listę alertów GPW.
System notowań ciągłych – fazy
W przypadku notowań ciągłych zastosowanie znajduje procedura fixingu, która standardowo realizowana jest na rozpoczęcie i zakończenie sesji. Notowania ciągłe rozpoczynają się od określenia kursu otwarcia (zlecenia inwestorów przyjmowane w fazie przed otwarciem nie są realizowane, natomiast określany jest teoretyczny kurs otwarcia) i kończą na etapie ogłoszenia kursu zamknięcia. Po zamknięciu notowań ciągłych następuje pięciominutowa dogrywka, która stanowi ostatnią fazę sesji, podczas której wszelkie transakcje mogą być zawierane tylko według ostatniego znanego kursu transakcyjnego.
W praktyce wyróżniamy następujące fazy sesji giełdowej w ramach notowań ciągłych:
- Faza przed otwarciem (przyjmowanie zleceń) – inwestorzy mogą składać i modyfikować zlecenia kupna i sprzedaży, ale transakcje nie są jeszcze realizowane. Na podstawie złożonych zleceń system wyznacza teoretyczny kurs otwarcia (TKO), który wskazuje cenę, po której mogłoby dojść do zawarcia największej liczby transakcji. Na GPW faza ta trwa od 8:30 do 9:00.
- Faza otwarcia (fixing otwarcia) – następuje ustalenie kursu otwarcia na podstawie zleceń zgromadzonych w fazie przed otwarciem. Po jego wyznaczeniu zawierane są pierwsze transakcje giełdowe. Fixing otwarcia na GPW przypada na godzinę 9:00 i trwa kilka, kilkanaście sekund.
- Faza notowań ciągłych – kluczowy moment sesji giełdowej, w którym transakcje są realizowane na bieżąco, w oparciu o zasady priorytetu ceny i czasu. Inwestorzy mogą w każdej chwili modyfikować swoje zlecenia, a kurs papierów wartościowych zmienia się w czasie rzeczywistym w zależności od dynamiki rynku. Na GPW faza ta trwa od 9:00 do 16:50.
- Faza przed zamknięciem (przyjmowanie zleceń końcowych) – podobnie jak w przypadku fazy przed otwarciem, inwestorzy składają zlecenia, ale transakcje nie są realizowane. Na podstawie tych zleceń wyznaczany jest teoretyczny kurs zamknięcia (TKZ). Na GPW faza ta trwa od 16:50 do 17:00.
- Faza zamknięcia (fixing zamknięcia) – ustalana jest końcowa cena instrumentów finansowych, czyli kurs zamknięcia na dany dzień. Fixing zamknięcia na GPW przypada na godzinę 17:00 i trwa kilka, kilkanaście sekund.
- Dogrywka – dodatkowa faza po zakończeniu sesji, w której możliwe jest składanie zleceń po kursie zamknięcia. Dogrywka na GPW trwa 5 minut i odbywa się od 17:00 do 17:05.
Warto dodać, że obrót papierami wartościowymi na giełdzie odbywa się w dni robocze.
Podsumowanie: Na czym polega system notowań ciągłych?
Co to jest system notowań ciągłych? Jest to jeden z dwóch głównych systemów obrotu papierami wartościowymi na giełdzie. Umożliwia on inwestorom realizację transakcji giełdowych w czasie rzeczywistym. Rynek kapitałowy wykorzystuje system notowań ciągłych do zapewnienia płynności obrotu akcjami, co pozwala inwestorom na szybkie reagowanie na zmiany cen w czasie rzeczywistym. W ramach systemu notowań ciągłych wyróżniamy fazę przed otwarcie, fixing otwarcia, fazę notowań ciągłych, fazę przed zamknięciem, fixing zamknięcia oraz dogrywkę. Dzięki temu podziałowi notowania są uporządkowane, a ustalanie cen na rynku finansowym, którego częścią jest giełda, odbywa się w sposób przejrzysty i kontrolowany.