Pojęcie Banku Centralnego nie jest Ci obce? Mogło wpaść Ci w ucho w trakcie oglądania wiadomości w telewizji lub różnego rodzaju programów. Nie każdy zdaje sobie jednak sprawę z tego, czym dokładnie jest ta instytucja oraz za co odpowiada w Polsce. Zapoznaj się z przygotowanymi przez nas informacjami i dowiedz się, co to jest Bank Centralny i poznaj jego funkcje.
Bank Centralny – co to?
Bank Centralny to instytucja zajmująca się nadzorem nad funkcjonowaniem systemu bankowego, która odpowiedzialna jest także za bieżącą politykę pieniężną państwa. Bank centralny nazywany jest bankiem banków, ponieważ zaopatruje banki komercyjne w gotówkę, reguluje ich rezerwy, a także realizuje transakcje z zagranicznymi bankami centralnymi i instytucjami międzynarodowymi. W razie konieczności (sytuacji kryzysowej) bank centralny staje się pożyczkodawcą dla banków i instytucji finansowych. Bank centralny jest również bankiem państwa, w którym prowadzone są rachunki instytucji państwowych, obsługiwany jest dług publiczny, a także prowadzona jest obsługa kasowa budżetu państwa. Co więcej, bank centralny jako jedyna instytucja posiada uprawnienia do emitowania znaków pieniężnych w danym państwie.
Dla zrozumienia tej definicji bardzo ważna jest świadomość tego, że to właśnie wokół Banku Centralnego budowany jest kompleksowy system bankowy danego państwa. W Polsce podmiotem centralnym jest Narodowy Bank Polski (NBP). To jemu podległe są: banki komercyjne, banki spółdzielcze oraz spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe (SKOK-i). Działanie NBP w Polsce regulowane jest przez zapisy Konstytucji RP oraz przepisy ustawy o Narodowym Banku Polskim.
Jakie funkcje pełni Bank Centralny?
Wiesz już, co to jest Bank Centralny. Teraz warto zastanowić się nad tym, jakie miejsce zajmuje w systemie finansowym i za co odpowiada. Instytucja ta pełni określone funkcje. Wskazują one bezpośrednio na to, co robi Bank Centralny. Poniżej w kilku zdaniach opisano kluczowe z nich.
Funkcja banku emisyjnego
Jednym z podstawowych zdań Banku Centralnego jest emisja pieniędzy. W Polsce odpowiada za nią Narodowy Bank Polski, który jest w tym obszarze monopolistą. Władze NBP odpowiadają za określenie wielkości emisji pieniądza oraz o tym, kiedy wprowadzać go do obrotu. Organem decyzyjnym NBP jest Rada Polityki Pieniężnej. Zdaniem tego organu jest kontrolowanie sytuacji na rynku finansowym w Polsce oraz reagowanie wtedy, gdy wymaga tego sytuacja. Działania Rady Polityki Pieniężnej powinny być ukierunkowane na ustabilizowanie gospodarki i inflacji. Osiąga się to poprzez odpowiedni dodruk pieniędzy i wprowadzanie ich do obrotu. Bank Centralny jako bank emisyjny organizuje obieg środków pieniężnych w danym kraju.
Funkcja banku banków
Jakie jeszcze są funkcje Banku Centralnego? Instytucja ta powszechnie nazywana jest bankiem banków. Wzięło się to z tego, że to właśnie Bank Centralny odpowiada za organizację rozliczeń pieniężnych wewnątrz kraju oraz za prowadzenie rozrachunków pomiędzy funkcjonującymi na danym rynku bankami komercyjnymi. Oznacza to, że w Polsce NBP bierze aktywny i ciągły udział w międzybankowym rynku pieniężnym. W ramach realizacji swoich działań podmiot ten odpowiada m.in. za gromadzenie rezerw obowiązkowych banków komercyjnych oraz ich dobrowolnych depozytów.
W ramach tej funkcji Bank Centralny odpowiada za monitorowanie działalności innych instytucji finansowych oraz reagowanie na sytuacje, które mogłyby doprowadzić do destabilizacji krajowego systemu finansowego. Zadaniem NBP w Polsce jest m.in. przygotowywanie rekomendacji oraz raportów i analiz ryzyka w odniesieniu do sytuacji gospodarczych o zasięgu globalnym. Wszystko po to, aby stworzyć zaufaną i silną sieć bezpieczeństwa finansowego Polski. Jest to bardzo odpowiedzialna i trudna w realizacji funkcja.
Funkcja centralnego banku państwa
Jak sama nazwa wskazuje, podmiot ten pełni funkcję Banku Centralnego państwa. Oznacza to, że obsługuje jego budżet. W Polsce obowiązkiem NBP jest m.in.:
- prowadzenie rachunków rządu;
- prowadzenie rachunków państwowych urzędów celowych;
- prowadzenie rachunków instytucji państwowych;
- prowadzenie rachunków jednostek budżetowych.
Wszystko z zachowaniem najwyższych standardów biznesowych i z troską o bezpieczeństwo finansowe kraju. Dodatkowo Bank Centralny realizuje różnego rodzaju zlecenia płatnicze czy też zarządza rezerwami złota lub innych kruszców w danym kraju. W Polsce NBP zarządza rezerwami złota. Obsługuje również dług publiczny oraz odpowiada za wyznaczanie kierunków rozwoju systemu płatniczego w Polsce. Jak centralny bank państwa podmiot ten realizuje także politykę edukacyjną i informacyjną, aby podnieść świadomość obywateli w zakresie finansów i umiejętnego zarządzania nimi. Powyżej wskazano na kluczowe funkcje Banku Centralnego oraz sposoby ich realizacji.