Unieważnienie aktu notarialnego

W klasyfikacji dokumentów mających rangę dowodową akt notarialny zajmuje najwyższe miejsce. Wszystko dlatego, że zawiera on prawidłowe dane oraz jest podpisywany. Wszystko w obecności urzędnika. Czasem dochodzi do sytuacji, w której chcemy unieważnić akt notarialny. Czy to w ogóle możliwe i kiedy można to zrobić?

Spis treści:

Czy można unieważnić akt notarialny?

Podstawą prawną aktu notarialnego jest ustawa Prawo o notariacie. Dokument ten powinien zawierać wszystkie wymienione w przepisach elementy. Co do zasady nie ma takiej potrzeby, jednak wiele osób zastanawia się, czy da się unieważnić akt notarialny. Zgodnie z przepisami polskiego prawa jest to możliwe, jednak muszą zajść ku temu stosowne okoliczności. Oznacza to więc, że można unieważnić akt notarialny. Z dalszej części artykułu dowiesz się, kiedy jest to możliwe i kto może to zrobić.

Kiedy można unieważnić akt notarialny? Informacje o tym zostały uwzględnione w art. 82-88 Kodeksu cywilnego. Wskazują one bezpośrednio na tzw. wady oświadczenia woli. Podstawą do tego jest m.in. złożenie oświadczenia woli przez osobę, która znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne podejmowanie decyzji i jej wyrażenie. Dzieje się tak wtedy, gdy osoba składająca wolę drugiej osobie robi to jedynie dla pozoru i jednocześnie nie wiąże się to z nabyciem praw przez trzecią osobę. Tak samo postępuje się wtedy, gdy oświadczenie woli nastąpiło pod wpływem błędu lub groźby.

Unieważnienie aktu notarialnego na skutego błędu możliwe jest wtedy, gdy został on wywołany przez inną osobę (nawet bez jej winy) lub ta osoba wiedziała o błędzie (był łatwy do zauważenia) i wykorzystała to. Wówczas istnieją podstawy do tego, aby ubiegać się o unieważnienie aktu notarialnego przez sąd. Co ciekawe jest to możliwe również wtedy, gdy druga strona działała podstępnie, a sam błąd nie był istotny. Kolejnym powodem unieważnienia aktu notarialnego może być zniekształcenie oświadczenia woli, które ma takie same skutki jak istotny błąd.

Jeżeli w akcie notarialnym występuje błąd lub jego zapisy są sprzeczne z prawem, to odpowiedzialność za to ponosi notariusz. W takich sytuacjach strony mogą ubiegać się o odszkodowanie za unieważnienie aktu notarialnego, jednak cały proces jest czasochłonny.

Kto może unieważnić akt notarialny?

Organem odpowiadającym za podjęcie decyzji w zakresie unieważnienia aktu notarialnego jest sąd. To on rozpatruje zebrane dowody i przesłanki i na ich podstawie orzeka. Prawo do ubiegania się o to ma tylko osoba, która złożyła wadliwe oświadczenia. Jednocześnie o unieważnienie aktu notarialnego podpisanego u notariusza nie może wnioskować osoba, która złożyła w stu procentach prawidłowe oświadczenie woli i zrobiła to w pełni świadomie.

W jakim terminie można unieważnić akt notarialny?

Oczywiście unieważnienie aktu notarialnego może mieć miejsce tylko w określonych przez prawo ramach czasowych. Jak jest czas na unieważnienie aktu notarialnego? Termin ten wynosi dokładnie rok. Jednocześnie prawo do uchylenia skutków prawnych oświadczenia woli wygasa:

z powodu błędu z upływem roku od jego wykrycia;
pod wpływem groźby z upływem roku od momentu, w którym ustał stan obawy.

Przekroczenie wskazanych terminów skutkuje tym, że akt notarialny i złożone oświadczenie woli stają się w pełni ważne i skuteczne. Później nie ma już możliwości wnioskowania do sądu o unieważnienie tego dokumentu.

Jak unieważnić akt notarialny?

Jak już wspomniano, organem odpowiadającym za unieważnienie aktu notarialnego jest sąd. Jeżeli jesteś tym zainteresowany, to musisz złożyć do sądu pozew o ustalenie nieważności dokonanej czynności prawnej oraz wnieść opłatę administracyjną. Postępowanie toczy się własnym trybem i strony powinny stosować się do wskazań i decyzji sądu.

Interesuje Cię ta tematyka? W naszych poradnikach poruszamy wiele kwestii związanych z prawem spadkowym i finansami. Opisaliśmy m.in., czym jest odrzucenie spadku i jak wyglądają formalności z tym związane. Zapraszamy do lektury naszych artykułów.