Odrzucenie spadku - jak wyglądają formalności?

Kiedy można odrzucić spadek?

Na początek dobra wiadomość. Na odrzucenie spadku możesz zdecydować się bez względu na powód. Gdy dowiesz się, że wraz z majątkiem zmarłego czekają na ciebie jego długi, możesz złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku. Jeśli kwota kredytu gotówkowego bądź kredytu hipotecznego jest na tyle duża, że odziedziczony majątek nie wystarczy na jego pokrycie, nie będziesz musiał z własnych środków spłacać tego zobowiązań. Jak zatem odrzucić spadek?

Jak odrzucić spadek?

Jeśli podjąłeś decyzję o odrzuceniu spadku, masz do wyboru 2 opcje. Pierwszą jest odrzucenie spadku przed notariuszem, a drugą – przed sądem. Jak to wygląda w praktyce?

Odrzucenie spadku – kolejność i terminy

Przede wszystkim w odrzucaniu spadku kluczową kwestią jest termin. Jako spadkobierca masz na to 6 miesięcy od momentu dowiedzenia się o powołaniu do dziedziczenia. Czy to długo? I tak, i nie. W końcu możesz nie zdawać sobie sprawy z tego, że zmarły miał długi i że w danym przypadku dochodzi do dziedziczenia kredytu. Do tego należy wyliczyć, czy odziedziczony majątek wystarczy do spłacenia długów spadkowych. A w końcu to ustalenie tych kwestii jest najważniejsze w przypadku podejmowania decyzji o przyjęciu lub odrzuceniu spadku.

Na szczęście na to również jest sposób. Jeśli o ewentualnych długach dowiedziałeś się na ostatnią chwilę, zdecyduj się na odrzucenie spadku przed sądem. Dlaczego? Otóż w chwili, gdy złożysz wniosek do sądu o przyjęcie oświadczenia o odrzuceniu spadku z zachowaniem terminu 6 miesięcy, będziesz w stanie skutecznie odrzucić spadek. Nawet jeśli taki wniosek wyślesz listem poleconym nadanym w ostatnim dniu terminu. W takim przypadku nie musisz przejmować się tym, czy jakiś notariusz przyjmie cię na ostatnią chwilę i przeprowadzi wszelkie formalności w terminie na odrzucenie spadku.

I jeszcze jedno. Odrzucając spadek, sprawiasz, że automatycznie przechodzi on na następne osoby w kolejności dziedziczenia. Mogą to być twoje dzieci lub wnuki, dlatego zawczasu uprzedź je o całej sprawie. Z kolei, jeśli twoje potomstwo jest niepełnoletnie, będziesz musiał złożyć wniosek o odrzucenie spadku za dziecko. Jednak najpierw będziesz musiał zgłosić się do sądu rejonowego, aby ten wyraził zgodę na odrzucenie takiego spadku. A jeśli przyjęcie spadku oznacza odziedziczenie długów i ma negatywne skutki finansowe dla spadkobiercy, to taką zgodę na pewno otrzymasz.

I jeszcze jedno. Ile jest czasu na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego potomka? Termin ten również wynosi 6 miesięcy, ale jego bieg zostaje przerwany na czas uzyskania prawomocnego orzeczenia sądu, który wydaje zgodę na odrzucenie spadku za dziecko.

Odrzucenie a zrzeczenie się spadku

W kontekście spadku mówimy nie tylko o jego odrzuceniu, ale i o zrzeczeniu. Z tym drugim przypadkiem mamy do czynienia, gdy rezygnujemy ze spadku jeszcze za życia spadkodawcy. Z kolei odrzucenie spadku może nastąpić wyłącznie po śmierci takiej osoby.

Wniosek o odrzucenie spadku

Zastanawiasz się, jak wygląda wzór wniosku o odrzucenie spadku? Jeśli udasz się do notariusza, pomoże ci on w sporządzeniu odpowiedniego pisma. Niemniej musisz się do niego zgłosić z następującymi dokumentami:

• dowód osobisty,
• akt zgonu spadkodawcy,
• akt notarialny, który stanowi potwierdzenie odrzucenia spadku przez innych członków rodziny (ewentualnie).

Poza tym notariusz może poprosić cię o podanie adresu zamieszkania zmarłego, aby ustalić sąd, do którego musi dostarczyć twoje oświadczenie o odrzuceniu spadku.

Kiedy odrzucenie spadku jest nieskuteczne?

Odrzucenie spadku przed notariuszem czy sądem co do zasady są skuteczne. Może się jednak zdarzyć, że zostanie ono uznane za nieważne. Stanie się tak w następujących sytuacjach:

• odrzucenie wniosku nastąpiło po terminie – wówczas spadek zostaje automatycznie przyjęty przez spadkobiercę,
• brak pełnej zdolności do czynności prawnych – jeśli dana osoba nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, to odrzucenie spadku przez taką osobę będzie nieskuteczne bez zgody sądu,
• złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku pod przymusem lub w wyniku błędu – wówczas może dojść do uznania takiego oświadczenia za nieważne.

Odrzucenie spadku a zachowek

Co ważne, odrzucając spadek, tracisz prawo do zachowku. A jak wygląda kwestia odrzucenie spadku a zachowek dla dzieci? Jeśli ty odrzucisz spadek, twoje dzieci dalej mają prawo do zachowku. Chyba że one również zdecydują się na odrzucenie majątku po zmarłym.

Czy odrzucenie spadku można cofnąć?

Odrzucenie spadku jest czynnością co do zasady nieodwracalną. Oznacza to, że raz złożone i przyjęte, nie może zostać wycofane. Dlatego też warto dokładnie przemyśleć, a także przeliczyć dziedziczony majątek i ewentualne długi, zanim podejmiesz ostateczną decyzję.

Nieco inaczej sprawa wygląda, jeśli odrzucenie spadku nastąpiło pod wpływem błędu lub groźby. Wówczas można je odwołać, choć wymaga to wejścia na drogę sądową.

Ile kosztuje odrzucenie spadku?

Na koniec przyjrzymy się, jak z jakimi kosztami wiąże się odrzucenie spadku. Otóż odrzucenie spadku u notariusza to koszt 50 zł + opłaty kancelaryjne. Zazwyczaj sprowadzają się one do opłaty za odpis aktu notarialnego w wysokości 6 zł za każdą rozpoczętą stronę.

Natomiast w przypadku odrzucenia spadku w sądzie koszt wyniesie 100 zł i jest to opłata za wniosek o przyjęcie oświadczenia o odrzuceniu spadku.

PODSUMOWANIE: Odrzucenie spadku – koszt, terminy i zasady

Odrzucenie spadku to sposób na uniknięcie dziedziczenia długów po zmarłym. Proces ten może odbywać się przed notariuszem lub sądem i musi być zrealizowany w ciągu 6 miesięcy od momentu dowiedzenia się o spadku. Ważne jest, aby zdawać sobie sprawę, jak ma się odrzucenie spadku do kolejności dziedziczenia i do którego pokolenia prawo to się rozciąga. Kluczowe jest jednak to, że jeżeli spadkobierca odrzuci spadek, prawo do jego odrzucenia mają również jego potomkowie. W przypadku osób małoletnich zgodę na odrzucenie spadku musi wydać sąd.  Odrzucenie spadku wiąże się z rezygnacją z dziedziczenia majątku po śmierci zmarłego. Z kolei w przypadku chęci odrzucenia spadku za życia spadkodawcy mówimy o zrzeczeniu się spadku.