Na czym polega kontrola podatkowa i co jest jej celem?

Czym jest kontrola podatkowa?

Podstawą prawną jest tu Ustawa Ordynacja podatkowa z dnia 29 sierpnia 1997 roku. Zawarty w niej dział VI wskazuje na instytucję kontroli podatkowej i weryfikuje jej cele, zakres oraz uprawnienia urzędników. Gdzie może być prowadzona kontrola podatkowa?

Zgodnie z przepisami kontrola podatkowa może być przeprowadzana u każdego przedsiębiorcy. Jednocześnie powodem jej wszczęcie kontroli podatkowej nie musi być podyktowane podejrzeniem nieprawidłowości. Równie dobrze może to być rutynowe działanie przedstawicieli organu podatkowego. Należy jednak mieć na uwadze fakt, że tego typu kontrola przeprowadzana jest tylko raz u danego przedsiębiorcy i zawsze rozpoczyna się z urzędu. Oznacza to, że nie można jej rozpocząć na wniosek innego podmiotu.

Przepisy wskazują na to, kto może przeprowadzać czynności związane z kontrolą podatkową. Odpowiadają za to organy I instancji. Należą do nich:

• Naczelnik Urzędu Skarbowego;
• Naczelnik Urzędu Celnego;
• Prezydent lub Burmistrz Miasta;
• Wójt gminy;
• Starosta powiatowy;
• Marszałek województwa;
• Dyrektor Izby Skarbowej;
• Dyrektor Izby Celnej.

Aby odpowiednio rozliczać należności podatkowe, warto wiedzieć, jakie są progi podatkowe (np. drugi próg podatkowy) czy też ile można wpłacić na konto bez kontroli Urzędu Skarbowego. Dotyczy to nie tylko przedsiębiorców, ale także osób prywatnych. Warto jednocześnie zrozumieć zależność w zestawieniu postępowanie podatkowe a kontrola podatkowa. To dwa różne terminy, a każde postępowanie musi być poprzedzone kontrolą. Występuje również różnica pomiędzy czynnościami sprawdzającymi a kontrolą podatkową.

Kontrola podatkowa – ile lat wstecz?

Zastanawiasz się, za jaki okres kontrola podatkowa może być przeprowadzona? Zgodnie z przepisami organy podatkowe mogą weryfikować zobowiązania podatkowe, które nie są przedawnione. Na skutek przedawnienia zobowiązania podatkowe wygasają. W większości przypadków następuje to wraz z upływem pięciu lat, licząc od końca roku, w którym upłynął termin płatności należności podatkowych na rzecz Urzędu Skarbowego. Jeżeli więc płatność podatku miała nastąpić do 30 kwietnia 2018 roku, to przedawni się ona 31 grudnia 2023 roku itd.

Istnieją jednak wyjątki od tej reguły. Przedawnieniu nie podlegają zobowiązania podatkowe w sytuacji gdy:

• w ich przypadku prowadzone jest postępowanie w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe i podatnik został o tym zawiadomiony;
• wniesiono skargę do sądu administracyjnego na decyzję dotyczącą danego zobowiązania;
• wniesiono żądane ustalenia przez sąd powszechny istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego, lub prawa dotyczącego danego zobowiązania.

Zakres kontroli podatkowej

Zakres kontroli podatkowej jest szeroki. Urzędnicy skupiają się przede wszystkim na weryfikacji dokumentów księgowych przedsiębiorstwa, do których należą m.in.: faktury, rachunki, wyciągi bankowe, księgi rachunkowe i inne dokumenty finansowe. Do tego sprawdzane są deklaracje podatkowe pod kątem ich zgodności z przepisami. W trakcie kontroli urzędnicy mogą weryfikować także poszczególne transakcje gospodarcze, aby sprawdzić, czy zostały przeprowadzone legalnie, czy jednak wzbudzają jakiekolwiek wątpliwości.

W praktyce kontrola podatkowa może dotyczyć m.in.:

• zasadności zwrotu podatku;
• opodatkowania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach;
• niezgłoszonej do opodatkowania działalności gospodarczej;
• podejrzenia przestępstwa skarbowego;
• podejrzenia nadużyć związanych z Ustawą o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu.

O zasadności przeprowadzenia kontroli w danym przedsiębiorstwie decydują urzędnicy. Sama kontrola powinna być przeprowadzana bardzo rzetelnie i zachowaniem praw przedsiębiorcy. Do głównych z nich należą:

• możliwość przygotowania dokumentów i ksiąg podatkowych w czasie pomiędzy otrzymaniem zawiadomienia o kontroli, a jego wszczęciem;
• możliwość wyznaczenia pełnomocnika do reprezentowania przedsiębiorcy (pełnomocnictwo w kontroli podatkowej);
• możliwość udziału w działaniach urzędników w trakcie kontroli;
• możliwość składania wniosków dowodowych;
• możliwość dostępu do akt sprawy na każdym jej etapie;
• możliwość wniesienia sprzeciwu od decyzji.

Jeżeli legalnie optymalizujesz koszty w swojej firmie, aby zapłacić mniejszy podatek dochodowy, to nie jest to żadnego rodzaju nadużycie. Warto mieć to na uwadze. O tym, jak zrobić koszty w firmie, pisaliśmy już w naszych wcześniejszych artykułach. Dowiesz się z nich również, czym jest inwestowanie długoterminowe.

Kontrola podatkowa – etapy

Samą kontrolę podatkową można podzielić na kilka etapów. Poniżej w kilku słowach opisano każdy z nich.

Zawiadomienie o kontroli – w zdecydowanej większości przypadków przedsiębiorca powinien być zawiadomiony o zamiarze przeprowadzenia kontroli na minimum 7 dni przed jego rozpoczęciem.

Przeprowadzenie kontroli – odwiedzenie firmy, weryfikacja dokumentacji i wykonanie innych działań wskazanych w Ustawie.

Sporządzenie protokołu – sporządzenie protokołu to właściwy moment zakończenia kontroli podatkowej. Wskazuje on na wyniki kontroli oraz na to, czy w jej trakcie wystąpiły ewentualne nieprawidłowości.

Postępowanie po kontroli – jeżeli w trakcie kontroli wyłapano jakiekolwiek nieprawidłowości, to organ podatkowy może wszcząć postępowanie karno-skarbowe czy też nałożyć na przedsiębiorcę karę.

Cele kontroli podatkowej

Podstawowym celem kontroli podatkowej jest weryfikacja tego, czy dany przedsiębiorca prawidłowo wypełnia swój obowiązek podatkowy. W trakcie kontroli urzędnik sprawdza, czy rozliczenia były zgodne z dokumentacją księgową oraz wyłapuje ewentualne nieprawidłowości. W tym obszarze cel kontroli podatkowej jest jeden. Jest nim uszczelnienie systemu podatkowego w Polsce i zapobieganie nadużyciom.

Czas trwania kontroli podatkowej

Podstawy i zasady kontroli podatkowej wskazano w przepisach. Regulują one m.in. maksymalną długość kontroli podatkowej u przedsiębiorcy. Ta zależy m.in. od skali prowadzonej przez niego działalności oraz od poziomu zatrudnienia. Zgodnie z przepisami w jednym roku kalendarzowym długość trwania wszystkich kontroli podatkowych u przedsiębiorców nie może przekroczyć:

• 12 dni roboczych u mikroprzedsiębiorców;
• 18 dni roboczych u małych przedsiębiorców;
• 24 dni roboczych u średnich przedsiębiorców;
• 48 dni roboczych u pozostałych przedsiębiorców.

Konsekwencje kontroli podatkowej

Czym kończy się kontrola podatkowa? Przygotowaniem i przekazaniem protokołu. Jeżeli wszystko jest w porządku, to po kontroli podatkowej nie musisz się obawiać żadnych konsekwencji. Jeżeli jednak urzędnicy wyłapią jakiekolwiek nieprawidłowości, to mogą nakazać ich pilne usunięcie. Taka korekta po kontroli podatkowej pozwoli uniknąć kary finansowej. W niektórych przypadkach jednak urzędnicy decydują się na wszczęcie postępowania karno-skarbowego. Właśnie dlatego warto dokładać wszelkich starań, aby prawidłowo prowadzić rozliczenia księgowe i podatkowe w swojej firmie.