Darowizna to bezpłatne przekazanie świadczenia lub dobra na rzecz obdarowywanego kosztem swojego majątku. Często do czynienia z nią mamy w przypadku rodziców lub innych członków rodziny, którzy przekazują swoim bliskim środki pieniężne lub inne dobra. W pewnych sytuacjach pojawia się potrzeba cofnięcia darowizny. Warto więc zastanowić się nad tym, czy można cofnąć darowiznę i jeżeli tak, to jakie warunki należy spełnić.
Spis treści:
Czy darowiznę można cofnąć?
Szczegółowe informacje dotyczące darowizn i jej specyfiki zostały spisane w Kodeksie cywilnym. W dużym skrócie darowizna to zobowiązanie do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Powinna zostać poświadczona umową. Często jednak okazuje się, że status majątkowy darczyńcy ulega pogorszeniu, osoba obdarowywana jest niewdzięczna lub pomiędzy nią a darczyńcą dochodzi do konfliktu. Wówczas warto zastanowić się nad tym, czy zgodnie z przepisami możliwe jest odwołanie darowizny. Okazuje się, że tak. Należy jednak spełnić określone warunki.
Kiedy można cofnąć darowiznę?
Wiemy już, czy można odwołać darowiznę. Teraz warto zastanowić się nad tym, w jakich sytuacjach jest to możliwe. Poniżej przedstawiliśmy kilka tego typu sytuacji. Poznaj przykłady, gdy odwołanie darowizny jest możliwe.
Znaczne pogorszenie statusu majątkowego darczyńcy
Pierwszym powodem, który usprawiedliwia cofnięcie darowizny, jest znaczne pogorszenie się statusu majątkowego darczyńcy. Stosuje się to tylko w odniesieniu do niewykonanej darowizny. Jeżeli po zawarciu umowy majątek darczyńcy ulegnie znacznemu uszczupleniu i ten żyje w niedostatku, to darowiznę można cofnąć. Jest to związane z tym, że zgodnie z przepisami wykonanie darowizny może mieć miejsce tylko wtedy, gdy na jej skutek darczyńca nie ponosi uszczerbku dla swojego utrzymania oraz zapewniania sobie podstawowych potrzeb.
Jeżeli jednak darowizna została już wykonana, a darczyńca popadnie w niedostatek, to osoba obdarowana powinna w granicach istniejącego jeszcze wzbogacenia, zapewnić darczyńcy środki niezbędne do utrzymania i spełnienia jego podstawowych potrzeb. Obdarowany we własnym zakresie może również podjąć decyzję o zwrocie całej wartości wzbogacenia (darowizny). Dotyczy to różnych form tego przekazania, w tym m.in. darowizny po ślubie.
Brak wdzięczności ze strony obdarowywanego
Zdarza się też, że osoba obdarowana nie wykazuje wdzięczności wobec darczyńcy, a nawet popada z nią w konflikt. Jak odwołać darowiznę w tej sytuacji? Np. rodzice dali dziecku darowiznę przed ślubem, a następnie para młoda popada z nimi w konflikt. Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego darczyńca może odwołać swoją darowiznę, jeżeli obdarowany dopuszcza się względem niego rażącej niewdzięczności. Trudno jednak wskazać, co mieści się w ramach rażącej niewdzięczności, dlatego każdy przypadek powinien być rozpatrywany osobno z uwzględnieniem indywidualnego kontekstu. To, czy da się cofnąć darowiznę, orzeka sąd na podstawie zgromadzonych dowodów i informacji.
Historycznie zdarzały się przypadki, że darowizna była odwoływana z powodu niewierności małżeńskiej. Można ją uznać za dowód rażącej niewdzięczności. Orzecznictwo w tym obszarze jest jednak różne, dlatego tego typu sprawy nie są z góry skazane na porażkę lub zwycięstwo.
O możliwości cofnięcia darowizny z powodu rażącej niewdzięczności w każdym przypadku decydują konkretne okoliczności. Dla każdej sytuacji mają one zupełnie inne znaczenie. Jednocześnie jako rażąca niewdzięczność nie są traktowane: drobne czyny umyślne i czyny nieumyślne. Musi to być poważniejszy powód, aby sąd rozpatrzył taki wniosek pozytywnie i darczyńca odzyskał przekazane świadczenie.
Jak cofnąć darowiznę?
Aby cofnąć darowiznę z powodu rażącej niewdzięczności, należy złożyć oświadczenie na piśmie i przekazać je obdarowanemu. Forma pisemna jest bardzo ważna, ponieważ pozwala na precyzyjne udokumentowanie daty powstałego roszczenia. Jest to o tyle istotne, że należy zmieścić się w określonych ramach czasowych. Wiele osób zastanawia się, do ilu lat cofnięcie darowizny jest możliwe. Zgodnie z przepisami mamy na to rok od uzyskania informacji o tym, że obdarowany jest niewdzięczny. Jeżeli ten czas zostanie przekroczony, to nie będzie możliwe cofnięcie darowizny. W praktyce jednak cofnięcie darowizny możliwe jest nawet po wielu latach, ponieważ rażąca niewdzięczność może zostać zaobserwowana długo po dokonaniu darowizny.
Jeżeli przedmiotem darowizny była nieruchomość, to wtedy niezbędne jest zawarcie aktu notarialnego o powrotne przeniesienie prawa własności nieruchomości na darczyńcę. Zdarza się jednak, że obdarowany pomimo decyzji sądu nie chce opuścić zajmowanego lokum. Wówczas należy złożyć pozew do sądu o dokonanie eksmisji.
Jeżeli w orzeczeniu wskazane zostanie, że występują podstawy do cofnięcia darowizny, to zastosowanie mają przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu się. Zgodnie z nimi osoba obdarowywana musi w określonym czasie zwrócić darowiznę. W przeciwnym razie ponosi odpowiedzialność, jako osób, która bezpodstawnie się wzbogaciła.
Ciekawym zagadnieniem jest to, czy można cofnąć darowiznę po śmierci darczyńcy i czy mogą to zrobić jego spadkobiercy. Wielu spadkobierców nie zgadza się z wolą zmarłej osoby. Wówczas możliwe jest ubieganie się o cofnięcie darowizny, jeżeli darczyńca był uprawniony do jej odwołania lub obdarowany umyślnie pozbawił go życia.
Istnieje również sytuacja, w której nie można odwołać darowizny nawet wtedy, gdy doszło do rażącej niewdzięczności. Dzieje się tak wtedy, gdy darczyńca przebaczył obdarowanemu. Ponadto odwołanie nie jest możliwe wtedy, gdy sama darowizna stanowi zadość obowiązkowi, który wynika z zasad współżycia społecznego. W związku z tym każdy przypadek warto indywidualnie skonsultować ze specjalistą z zakresu prawa.
Ile kosztuje cofnięcie darowizny?
Wiemy już, do ilu lat można cofnąć darowiznę. Należy zmieścić się w terminie do roku od wystąpienia rażącej niewdzięczności ze strony obdarowanego. W sytuacji gdy dojdzie do sporu sądowego, darczyńca musi liczyć się z określonymi kosztami całego postępowania. Koszty sądowe wynoszą 5% wartości przedmiotu sporu. Do tego należy pokryć opłatę notarialną za sporządzenie aktu zwrotnego przeniesienia własności, a także opłatę za zmianę wpisu w księdze wieczystej, jeżeli darowizna dotyczyła nieruchomości. Jednocześnie zwrot darowizny nie wiąże się z potrzebą zapłaty podatku przed darczyńcę.
Interesuje Cię ta tematyka? Zapraszamy do zapoznania się z innymi naszymi artykułami, w tym tekstem o tym, czy zasilenie konta to darowizna. Zachęcamy do
Komentarze i opinie użytkowników