Wraz z biegiem czasu banknoty mogą ulegać uszkodzeniu. Jest to związane z ich intensywną eksploatacją i wymianą na rynku. W tym artykule zastanowimy się nad tym, co zrobić z uszkodzonym banknotem. Jakie są możliwości i kiedy banknot uznaje się za uszkodzony?

Spis treści:

Co zrobić z uszkodzonym banknotem?

Posługiwanie się uszkodzonym banknotem jest bardzo ryzykowne. Z jednej strony sprzedawca może odmówić przyjęcia tego środka płatniczego, a z drugiej może dojść do takiego jego uszkodzenia, że pieniądz straci swoją wartość. Właśnie dlatego warto wiedzieć, co robić w takiej sytuacji i gdzie wymienić zniszczone banknoty, aby nie ponieść strat finansowych.

Kiedy banknot jest traktowany jako uszkodzony?

Za uszkodzony banknot uznaje się każdy, który uległ uszkodzeniu. Mogą to być: postrzępienie, przerwanie, naddarcie, podklejenie, nadmierne zabrudzenie, odbarwienie, zaplamienie lub inne uszkodzenie na skutek naniesienia na banknocie trwałego znaku, rysunku, nadruku lub napisu. Oznacza to, że przerwane banknoty można sklejać i nie wpływa to na brak możliwości ich wymiany.

Jakie są regulacje prawne dotyczące wymiany uszkodzonych banknotów w Polsce?

Jedną z podstawowych regulacji prawnych w Polsce dotyczących wymiany uszkodzonych banknotów jest Zarządzenie nr 31/2013 Prezesa Narodowego Banku Polskiego z 17 grudnia 2013 r. Dotyczy tono zasad i trybu wymiany znaków pieniężnych, które na skutek zużycia lub uszkodzenia przestają być środkiem płatniczym. Następnie niektóre zapisy tego zarządzenia zostały zmienione zarządzeniem nr 9/2024 Prezesa Narodowego Banku Polskiego z dnia 9 kwietnia 2024 r.

Gdzie można wymienić uszkodzony banknot?

Zastanawiasz się, gdzie wymienić podarty banknot lub banknot uszkodzony w inny sposób? Zgodnie z przepisami tego typu wymiana możliwa jest w oddziale stacjonarnym każdego banku legalnie działającego na terenie Polski. Obejmuje to zarówno banki komercyjne, jak i NBP. W naszym słowniczku możesz sprawdzić, co to jest bank.

Wymiana w bankach komercyjnych

Banki komercyjne mają obowiązek przyjmowania uszkodzonych banknotów, jeżeli nie występują żadne podejrzenia co do autentyczności tego środka płatniczego i można rozpoznać jego wartość nominalną. Może to być nawet mocno przerwany banknot. Bank komercyjny ma obowiązek jego wymiany banknoty w pełnej wartości nominalnej, gdy:

  • podarty pieniądz ma nie więcej niż dziewięć części i mogą one być sklejone lub niesklejone, jeżeli wszystkie części stanowią 100% pierwotnej powierzchni;
  • banknot zachował powyżej 75% pierwotnej powierzchni w jednym fragmencie.

 Bank komercyjny ma obowiązek jego wymiany banknoty w połowie wartości nominalnej, gdy:

  • banknot zachował od 45% do 75% pierwotnej powierzchni w jednym fragmencie.

Przy bardzo uszkodzonych banknotach bank komercyjny może odmówić ich wymiany. Wówczas i tak musi je przyjąć i odesłać do centrali NBP w celu ich wymiany.

Wymiana w oddziałach NBP

Alternatywą jest skorzystanie z usług Oddziału Okręgowego Narodowego Banku Polskiego. Tam również można złożyć wniosek o wymianę uszkodzonych banknotów, aby odzyskać ich wartość nominalną.

Wymiana korespondencyjna

Również osoba prywatna może przesłać zużyte lub uszkodzone banknoty waluty polskiej do NBP w celu ich wymiany korespondencyjnej. Łączna wartość nie może przekraczać jednak 2000 złotych. W tym celu należy przesłać banknoty do Centrali BNP pocztą lub kurierem na adres: Narodowy Bank Polski, Departament Emisyjno-Skarbcowy, ul. Świętokrzyska 11/21, 00-919 Warszawa wraz z dopiskiem DES-wymiana.

Jak przebiega proces wymiany uszkodzonego banknotu?

Wiesz już, gdzie wymienić przerwany banknot. Zastanówmy się teraz, jak przebiega wymiana banknotu w banku. Przedstawiciel instytucji finansowej przyjmuje uszkodzony banknot i ocenia jego stan. Na tej podstawie podejmuje się decyzję o tym, czy zwrócony zostanie banknot o takim samym nominale, czy jednak w 50% jego wartości.

Jak zabezpieczyć uszkodzony banknot przed wymianą?

Przed wymianą sklejony banknot należy zabezpieczyć. Wszystko po to, aby odzyskać pełną wartość nominalną uszkodzonego środka płatniczego. Jeżeli ubytek banknotu jest zbyt duży, to wówczas można odzyskać tylko 50% jego wartości nominalnej, a w skrajnych przypadkach nie odzyska się nic. Rekomendujemy przechowywanie banknotu w foliowej koszulce lub kopercie oraz w miejscu z dala od wilgoci. Wszystko po to, aby nie doszło do pogorszenia jego stanu technicznego.

Co zrobić, jeśli bank odmówi wymiany uszkodzonego banknotu?

Jeżeli uszkodzenie banknotu jest bardzo duże, to bank może odmówić wymiany uszkodzonego środka płatniczego. Zdarza się jednak, że przedstawiciele banku idą o krok dalej i nie chcą przyjąć banknotu w celu przesłania go do Centrali NBP. Co zrobić w takiej sytuacji?

Prawo do odmowy przyjęcia uszkodzonego banknotu

Zgodnie z przepisami bank ma prawo do odmowy wymiany uszkodzonego banknotu. Dzieje się tak wtedy, gdy skrawki banknotu stanowią mniej niż 45% jego pierwotnej powierzchni, nie można ustalić faktycznego nominału banknoty lub istnieje uzasadnione podejrzenie co do jego autentyczności. Jednocześnie przedstawiciel banku nie może odmówić przyjęcia uszkodzonego banknotu wtedy, gdy jest on bardzo uszkodzony. Wówczas obowiązkiem banku komercyjnego jest przesłanie środka płatniczego do Centrali NBP w celu podjęcia dalszych kroków. Jednocześnie nie wypłaca się klientowi pieniędzy w ramach wymiany.

Reklamacja i dalsze kroki

Jeżeli odmówiono Ci przyjęcia uszkodzonego banknotu, to masz prawno do wniesienia reklamacji. Ta może być złożona w danej instytucji finansowej lub bezpośrednio do Centrali NBP wraz z obszernym wyjaśnieniem zaistniałej sytuacji. Następnie sprawa jest rozpatrywana przez specjalny zespół. O ile bank może odmówić wymiany uszkodzonego banknotu, o tyle nie może go nie przyjąć. Każdy bank komercyjny ma obowiązek zbierania uszkodzonych środków płatniczych w Polsce i następnie do przesyłania ich do Centrali NBP. Jest to regulowane przez przepisy polskiego prawa.